Szlakiem Fortyfikacji i Podziemi
Ogólnopolska Odznaka Krajoznawcza PTTK
„ Szlakiem Fortyfikacji i Podziemi"
Szanowni krajoznawcy i turyści.
Twierdze i zespoły fortyfikacyjne są istotnym elementem krajobrazu kulturowego Polski. Tą zasadą kierował się kolega Michał Spława-Nejman inicjator tejże odznaki krajoznawczej. Był członkiem KTM „PRZEMYSŁAW” w Poznaniu, wieloletni członek i wiceprzewodniczący KTM ZG PTTK, Przodownik TM, Instruktor Szkolenia Kadry Turystyki Motorowej. W trudnym okresie dla turystyki motorowej dał z siebie wszystko aby utrzymać rangę tejże. Zmarł 23 listopada 2001 roku.
Dla uczczenia pamięci tego zasłużonego działacza uhonorowanego wieloma odznaczeniami polecamy Wam zweryfikowany i zmodyfikowany regulamin odznaki aby jej zdobywanie było wspomnieniem kolegi Michała.
Twierdze i zespoły fortyfikacyjne są istotnym elementem krajobrazu kulturowego Polski. Znaczna ich część zlokalizowana jest w otwartych przestrzeniach środowiska naturalnego o wybitnych walorach przyrodniczych.
W Polsce jest blisko 30 podziemnych obiektów dostosowanych dla ruchu turystycznego. Mają one różny charakter i pochodzenie. Wszystkie są atrakcyjne turystycznie, niepowtarzalne i unikalne. Zwiedzanie podziemnych tras dostarcza nie tylko poczucia przygody, ale może być także bardzo praktyczne, pouczające lekcje przyrody i historii. Każda z nich ma swoje tajemnice, legendy, duchy, gnomy i skrzaty a także żywych mieszkańców.
W celu poznania tych walorów krajoznawczych Komisja Turystyki Motorowej Zarządu Głównego PTTK, wprowadza dla szerokich mas turystów /nie tylko zmotoryzowanych/ odznakę turystyczno-krajoznawczą pod nazwą: „Szlakiem Fortyfikacji i Podziemi”.
Regulamin odznaki
-
Odznaka „Szlakiem Fortyfikacji i Podziemi” jest odznaką krajoznawczą, trzystopniową o jednakowym wzorze dla wszystkich stopni, wykonaną z tworzywa sztucznego na euroklipsie. Okrągłą o średnicy 4 cm W części centralnej panorama schronów bojowych na stoku. Stopnie różnią się kolorami emalii obwódki odznaki.
Stopień pierwszy – brązowy ma niebieską obwódkę
Stopień drugi – srebrny ma zieloną obwódkę
Stopień trzeci – złoty ma czerwoną obwódkę
Stopień honorowy – ma białą obwódkę
Na obwódce - otoku odznaki w górnej części napis: Komisja Turystyki Motorowej ZG PTTK, na obwódce - otoku odznaki w dolnej części napis: Szlakiem Fortyfikacji i Podziemi.
-
Odznakę zdobywa się w kolejności stopni. Czas zdobywania odznaki jest nieograniczony. Warunkiem zdobywania kolejnych stopni jest potwierdzenie zwiedzenia odpowiedniej ilości obiektów.
-
Turysta ubiegający się o odznakę prowadzi „Dzienniczek zwiedzania” w dowolnej formie, w którym gromadzi potwierdzenia obiektów w postaci:
-
pieczątki – stempla zwiedzanego obiektu,
-
pieczątki miejscowości w której obiekt jest położony,
-
pieczątki pobliskiej /sąsiedzkiej/ miejscowości, w przypadku braku możliwości potwierdzenia obiektu w którym obiekt jest położony,
-
krótkiego opisu zwiedzanego obiektu,
-
potwierdzenia zwiedzania przez opiekuna grupy, przewodnika turystycznego, przodownika turystyki kwalifikowanej itp.
-
Odznakę mogą zdobywać wszyscy turyści, którzy ukończyli 8 lat (wyłącznie pod opieką osób dorosłych).
-
Obiekty zwiedzane podczas zdobywania jednego stopnia odznaki, nie mogą być powtarzane w trakcie zdobywania następnych stopni.
-
Nadwyżka zwiedzonych obiektów w danym stopniu odznaki zostaje zaliczona na wyższy stopień odznaki.
-
W miejscowości, w której znajduje się kilka fortyfikacji, do poszczególnych stopni odznaki uznaje się jeden obiekt fortyfikacyjny na każdy stopień.
-
Zespołem Weryfikacyjnym oraz dystrybutorem odznaki jest Oddział Wojskowy PTTK w Chełmie,
ul. Lubelska 139d/15, 22-109 Chełm 6, tel. 0825655967 mobile 507324323.
-
W celu przyznania odznaki należy „Dzienniczek zwiedzania” przesłać do Zespołu Weryfikacyjnego. Do przesyłki należy dołączyć zaadresowaną kopertę zwrotną wraz ze znaczkiem pocztowym na list polecony (wykupienie odznaki nie jest obowiązkowe).
-
Zespół Weryfikacyjny odsyłając zainteresowanym „Dzienniczek zwiedzania” z potwierdzeniem przyznaniem odznaki wysyła jednocześnie odznakę za pobraniem pocztowym.
-
Odznakę można zdobywać równocześnie z innymi odznakami turystyki kwalifikowanej i odznakami krajoznawczymi.
-
Odznaka posiada stopień honorowy , który może zostać nadany osobom – fizycznym i prawnym, za duże zasługi i osiągnięcia na forum krzewienia wiedzy dotyczącej fortyfikacji i podziemnych tras turystycznych.
-
Interpretacja wymagań niniejszego regulaminu należy do Zespołu Weryfikacyjnego Oddziału Wojskowego PTTK w Chełmie.
-
Wykaz obiektów wymaganych na odznaki wszystkich stopni jest zamieszczony w niniejszym regulaminie wg podziału na województwa.
RODZAJ OBIEKTU | St. brązowy | St. srebrny | St. złoty |
TW – Twierdze | 2 | 4 | 6 |
LU –Linie umocnień | 1 | 1 | 3 |
FS – Forty, Schrony | 5 | 15 | 25 |
MW – Muzea Wojskowe | 4 | 6 | 12 |
TP – Turystyczne Trasy Podziemne | 2 | 5 | 10 |
1. Województwo Dolnośląskie
TW – Głogów
TW - Kłodzko
TW – Srebrna Góra
FS – Miłoszewo - Podziemna fabryka,
FS – Jelenia Góra - Schrony pod miastem,
FS – Sieniawka - Podziemna fabryka,
MW – Jawor - Muzeum Wojskowe,
MW – Jelenia Góra - Skansen uzbrojenia WP,
MW – Legnickie Pole - Muzeum Wojskowe,
MW – Świdnica - Muzeum Wojskowe,
MW – Wrocław - Muzeum Wojskowe,
TP – Głuszyca - Kompleks „Osówka”,
TP – Jelenia Góra - Schrony pod miastem,
TP – Kletno - Jaskinia Niedźwiedzia,
TP – Kletno - Była kopalnia uranu,
TP – Kłodzko - Podziemny „Labirynt” twierdzy,
TP – Kowary - Była kopalnia uranu,
TP – Nowa Ruda - Muzeum Górnictwa,
TP – Walim - Kompleks „Rzeczka”,
TP – Wałbrzych - Kopalnia „Julia”,
TP – Złotoryja - Była kopalnia złota,
TP – Złoty Stok - Była kopalnia złota,
2. Województwo Kujawsko-Pomorskie.
TW – Chełmno,
TW – Grudziądz,
TW – Toruń
FS – Bydgoszcz - Schrony plot. „ZACHEMU”,
FS – Bydgoszcz - Schrony „Przedmoście Bydgoszcz”,
MW – Toruń - Muzeum Wojskowej Służby Polek, ul. Podmurna 93
MW – Bydgoszcz - Muzeum tradycji POW,
MW – Golub-Dobrzyń - Muzeum Wojskowe,
MW – Grudziądz - Muzeum Wojskowe,
MW – Szubin - Muzeum Wojskowe,
MW – Toruń - Muzeum Wojskowe,
TP – Grudziądz - Cytadela,
TP – Toruń - Fort IV – St. Żółkiewski,
TP – Toruń - Fort XIII – K. Kniaziewicz,
3. Województwo Lubelskie.
TW – Dęblin
TW – Zamość
FS – Kobylany, Lebiedziew, Łobaczew Duży, Terespol, Murawiec-Żuki, Kolonia Dobratycze - forty twierdzy Brześć
LU – Roztocze - Linia Mołotowa,
MW – Dęblin - Muzeum Wojskowe,
MW – Kraśnik - Muzeum 24 pułku ułanów,
MW – Lublin - Muzeum Wojskowe,
MW – Tomaszów Lub. - Muzeum Wojskowe,
MW – Wola Gułowska - Muzeum Kleberczyków,
MW – Zamość - Muzeum „Arsenał” – ekspozycja plenerowa oręża ul. Podgroble,
TP – Chełm - Chełmskie Podziemia Kredowe,
4. Województwo Lubuskie.
TW – Kostrzyn nad Odrą
LU – Kaława - Międzyrzecki Rejon Umocniony (MRU),
FS – Cigacice - Linia Fortyfikacyjna n/Odrą,
FS – Krzystkowice - Podziemna fabryka,
FS – Przewóz - Podziemna fabryka,
FS – Świdnica - Schrony przeciwlotnicze,
FS – Świerków - Podziemna fabryka,
FS – Zasieki - Podziemna fabryka,
MW – Drzonów - Muzeum Wojskowe,
MW – Dobiegniew - Muzeum Wojskowe,
MW – Krosno Odrzańskie - Muzeum Wojskowe,
MW – Międzyrzecz - Muzeum Wojskowe,
MW – Witnica - Muzeum Chwały Oręża Polskiego,
MW – Żagań - Muzeum Wojskowe,
TP – Kaława - Podziemna trasa MRU,
TP – Boryszyn - Pętla Boryszyńska na MRU,
5. Województwo Łódzkie.
FS – Jeleń k/Tomaszowa - Schron kolejowy,
FS – Konewka k/ Spały - Schron kolejowy,
FS – Sieradz - Schrony n/Wartą,
FS – Sochaczew - Niemieckie fortyfikacje z 1944r,
MW – Krośniewice - Muzeum Wojskowe,
MW – Kutno - Muzeum bitwy n/Bzurą,
MW – Łódź - Muzeum Tradycji Niepodległościowych i Oddział Radogoszcz.
MW – Piotrków Trybunalski - Muzeum Wojskowe,
MW – Polichno - Muzeum Wojskowe,
MW – Sochaczew - Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Bitwy n/Bzurą,
MW – Tomaszów Mazowiecki - Skansen Rzeki Pilicy – ekspozycja pojazdów militarnych.
6. Województwo Małopolskie.
TW – Kraków
MW – Chochołów - Muzeum Wojskowe,
MW – Dębno - Muzeum Wojskowe,
MW – Dołęga - Muzeum Wojskowe,
MW – Kraków - Muzeum Lotnictwa Polskiego,
MW – Miechów - Muzeum Wojskowe,
MW – Tarnów - Muzeum Wojskowe,
TP – Bochnia - Kopalnia Soli,
TP – Jerzmanowice - Jaskinia Nietoperzowa,
TP – Kraków - Smocza Jama,
TP – Wieliczka - Kopalnia Soli,
TP – Wierzchowice - Jaskinia Wierzchowska.
7. Województwo Mazowieckie.
TW – Nowy Dwór Mazowiecki - Modlin,
TW – Warszawa
FS – Beniaminów - Fort rosyjski z 1910 roku,
FS – Kruszyna - Schrony bojowe poniemieckie (obóz jeniecki)
FS – Legionów - Fort rosyjski „Władymir”,
FS – Lesiów-Stoki - Schrony poniemieckie,
FS – Łomża/Piątnica - Forty przedmościa,
FS – Łomża/Nowogród - Schrony bojowe z 1939 roku
FS – Mława - Schrony bojowe z 1939 roku,
FS – Pionki (okolice) - Schrony – magazyny prochu fabryki „PRONIT”
FS – Zajezierze - Fortyfikacje na lewym brzegu Wisły
MW – Legionowo - Muzeum Wojskowe,
MW – Liw - Muzeum Wojskowe,
MW – Mniszew - Skansen bojowy WP,
MW – Ostrołęka - Muzeum Wojskowe,
MW – Sochaczew - Muzeum Wojskowe,
MW – Studzianki Pancerne - Muzeum Wojskowe,
MW – Warka - Muzeum Wojskowe,
MW – Warszawa - Muzeum Wojska Polskiego,
MW – Warszawa - Muzeum Wojska Polskiego w Forcie Czerniakowskim,
MW – Warszawa - Muzeum Niepodległości,
MW – Warszawa - Muzeum im. gen. Sikorskiego,
MW – Warszawa - Cytadela,
MW – Warszawa - Muzeum Kolejnictwa - pociąg pancerny
TP – Warszawa - W fortach twierdzy Warszawa.
8. Województwo Opolskie.
FS – Stary Grodków - Umocnienia dawnego lotniska,
MW – Góra Św. Anny - Muzeum Wojskowe,
MW – Leśnica - Muzeum Czynu Powstańczego,
MW – Łambinowice - Muzeum Wojskowe,
MW – Opole - Muzeum Wojskowe,
9. Województwo Podkarpackie.
TW – Przemyśl
LU – Przemyśl - wzdłuż obecnej granicy z Ukrainą - Linia Mołotowa,
SF – Dybawka - Obiekty fortyfikacyjne,
SF – Krasiczyn - Obiekty fortyfikacyjne,
SF – Łuczyce - Obiekty fortyfikacyjne,
SF – Medyka - Obiekty fortyfikacyjne,
SF – Siedliska - Obiekty fortyfikacyjne.
SF – Stępina – Cieszyna gm. Frysztak - Zespół niemieckich schronów z okresu II w.św.
SF – Żarnowa k/Strzyżowa - Niemiecki podziemny kolejowy schron dla pociągu sztabowego,
MW – Dukla - Muzeum Wojskowe,
MW – Gorlice - Muzeum Wojskowe,
MW – Łańcut - Muzealna ekspozycja pamiątek 10 Pułku Strzelców Konnych,
TP – Rzeszów - Trasa turystyczna pod rynkiem starego miasta.
10. Województwo Podlaskie.
TW – Osowiec - Kompleks wojskowy,
LU – Augustów - Polski odcinek umocniony (z 1939r.)
LU – Lipsk n/Biebrzą - Fragmenty linii Mołotowa (grodzieński, osowiecki, zambrowski rejon umocniony),
LU – okolice Drohiczyna, Siemiatycz, Mielnika, Niemirowa - Brzeski rejon umocniony,
LU – Nowogród - Polski odcinek umocniony (z 1939r.)
LU – Łomża - Polski odcinek umocniony (z 1939r.)
LU – Osowiec - Polski odcinek umocniony (z 1939r.)
LU- Wizna - Polski odcinek umocniony (z 1939r.)
FS – Góra Strękowa k/Wizny - Pole bitwy z umocnieniami z 1939r.,
FS – Kolno - Schrony „Linii Mołotowa”,
FS – Lipsk n/Biebrzą - Schrony z 1940 roku (radzieckie),
FS – Piątnica k/Łomży - Carskie forty z XIX w.
MW – Augustów - Muzeum 1 Pułku Ułanów Krechowieckich,
MW – Białystok - Muzeum Wojska Polskiego,
MW – Osowiec - Muzeum Twierdzy Osowiec,
MW – Suwałki - Muzeum Historii i Tradycji Żołnierzy Suwalszczyzny.
11. Województwo Pomorskie.
TW – Gdańsk
LU – Wał Pomorski - odcinek północny Wałcz-Szczecinek- Biały Bór,
SF – Darłowo - tzw. Chiński Mur,
SF – Gdańsk - Fort Grodzisko,
SF – Hel - Forty z 1939 roku,
SF – Kępa Oksywska - Forty obronne z 1939 roku,
SF – Łeba - Pozostałości poligonu V-1, V-2,
SF – Westerplatte - Ruiny fortyfikacji z 1939 roku,
SF – Ustka - Pozostałości fortów bojowych,
MW – Gdańsk - Muzeum Twierdzy Wisłoujście,
MW – Gdynia - Muzeum Marynarki Wojennej,
MW – Gdynia - Muzeum na okręcie „Błyskawica”,
MW – Hel - Muzeum Wojskowe,
MW – Malbork - Muzeum Wojskowe,
MW – Westerplatte - Muzeum Wartowni Nr.1,
TP – Mechowo k/Pucka - Trasa podziemna w grotach.
12. Województwo Śląskie.
LU – Obszar Warowny „Śląsk”: Tąpkowice - Bobrowniki - Bytom - Łagiewniki - Ruda Śląska - Godula - Ruda Śląska - Orzegów - Ruda Śląska - Wirek - Mikołów - Jamna.
LU – Niemiecka Linia Obrony Zagłębia Górnośląskiego: Miedary - Zbrosławice - Zabrze - Nieborowice - Pilchowice,
FS – Bytom - Łagiewniki- schron bojowy z 1939 r.,
FS – Krzyżowa k/Jeleśni - Rygiel obronny z 1939 roku,
FS – Sosnowiec - Forty obronne z 1939 roku,
FS – Węgierska Górka - Forty obronne z 1939 roku,
MW – Będzin - Muzeum Wojskowe,
MW – Częstochowa - Muzeum Wojskowe (Arsenał na Jasnej Górze),
MW – Dobieszowice-Wesoła - Muzeum Fortyfikacji,
MW – Tarnowskie Góry - Muzeum Wojskowe,
TP – Rybnik- Niewiadom - Zabytkowa Kopalnia „Ignacy”,
TP – Tarnowskie Góry - Kopalnia srebra i ołowiu,
TP – Tarnowskie Góry - Sztolnia czarnego pstrąga,
TP – Zabrze - Skansen podziemny „GUIDO”,
TP – Zabrze - Skansen „Królowa Luiza”.
13. Województwo Świętokrzyskie.
MW – Skarżysko Kamienna - Muzeum im. Orła Białego,
TP – Chęciny - Jaskinia Raj,
TP – Krzemionki k/ Ostrowca - Kopalnia krzemienia pasiastego,
TP – Opatów - Dawne piwnice kupieckie,
TP – Sandomierz - Trasa turystyczna.
14. Województwo Warmińsko-Mazurskie.
TW – Giżycko - Twierdza Boyen,
LU – Wincenty, Świdry - Linia „Ost Wall”,
FS – Bakłarzewo - Skansen fortyfikacyjny,
FS – Gierłoż - Schrony sztabowe „Kwatery Hitlera”,
FS – Gołdap - Schrony i kompleks fabryczny V-2,
FS – Kolno - Schrony bojowe,
FS – Kruklanki - Linia schronów GRU,
FS – Mamerki - Schrony sztabowe DWLąd. III Rzeszy,
FS – Martjany - Schrony bojowe GRU,
FS – Pisz - Niemieckie schrony bojowe,
FS – Pozezdrze - Schrony sztabowe Himmlera,
FS – Radzieje - Schrony sztabowe Hansa Lemersa,
FS – Szeroki Bór - Schrony sztabowe Geringa,
MW – Gierłoż - Muzeum Wojskowe,
MW – Grunwald - Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej,
MW – Stębark - Muzeum Wojskowe.
15. Województwo Wielkopolskie.
TW – Poznań
LU – Kalisz - Kaliska Linia Maginota (wokół Kalisza)
FS – Poznań - Cytadela,
FS – Poznań - Fort „Colombo”,
FS – Poznań - Fort VII,
FS - Poznań - Fort VIII,
FS – Poznań - Schrony plot. – Dworzec Główny PKP,
MW – Kórnik - Muzeum Wojskowe,
MW – Krotoszyn - Muzeum Wojskowe,
MW – Lednogóra - Muzeum Wojskowe,
MW – Lipka - Muzeum Wojskowe,
MW – Poznań - Muzeum Wojska Polskiego na Cytadeli,
MW – Poznań - Muzeum Wojskowe „Armii Poznań”,
MW – Poznań - Wielkopolskie Muzeum Wojskowe,
MW – Poznań - Wagon pancerny (pociąg ratowniczy ul. Kolejowa).
16. Województwo Zachodnio-Pomorskie.
TW – Kołobrzeg
TW – Świnoujście - Twierdza Morska - trzy forty pruskie
LU – Świnoujście – Międzyzdroje - 11 Batalionowy Rejon Umocniony
FS – Biały Bór - Schrony bojowe,
FS – Borne Sulinowo - Schrony na poligonie,
FS – Kołobrzeg - Pruskie forty artyleryjskie,
FS – Młyniska - Fort twierdzy Kostrzyn,
FS – Police - Schrony plot. fabryki,
FS – Świnoujście - Bateria „Goeben”
FS – Świnoujście - Bateria Strand
FS – Świnoujście - Bateria Forst
FS – Świnoujście - Bateria Mielin
FS – Świnoujście - Bateria Przytór
FS – Świnoujście - Bateria Parkowa
FS – Świnoujście - Schrony baterii nadbrzeżnej i pdesant.
FS – Świnoujście - Pruskie forty artyleryjskie,
FS – Zalesie - Pozostałości wyrzutni V-3,
MW – Cedynia - Muzeum Wojskowe,
MW – Czelin - Muzeum Wojskowe,
MW – Gozdowice - Muzeum Wojskowe,
MW – Kołobrzeg - Muzeum Oręża Polskiego,
MW – Koszalin - Muzeum Wojskowe,
MW – Mirosławiec - Muzeum Wału Pomorskiego,
MW – Siekierki - Muzeum Wojskowe,
MW – Wałcz - Muzeum Wojskowe,
MW – Zdbice - Muzeum Wojskowe.